فرزند پرویز پورحسینی با تشکر از زحمت و تلاش کادر درمانی بیمارستان فیروزگر گفت: بیماری پدرم جدی است و باید دعا کرد، البته من هم بسیار امیدوارم. پورنگ پورحسینی درباره وضعیت پدرش که چند روزی است بر اثر ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری است، بیان کرد: ایشان همچنان در بخش مراقبت‌های ویژه بستری و درحال مبارزه با بیماری هستند. سطح هوشیاری بالاست و باید منتظر باشیم که ببینیم بدن در مقابل داروها چه واکنشی نشان می‌دهد./ایسنا
الکا هدایت که بسیاری از کودکان او را با صداپیشگی عروسک «کپلک» در فیلم «شهر موش‌ها 2» می‌شناسند، با تأکید بر اینکه این روزها باید بیش از همه به فکر بالا بردن روحیه کودکان باشیم، می‌گوید: تا کی می‌توان انتظار داشت، فعالان تئاتر کودک داوطلبانه و رایگان کار کنند./ایسنا
سام کلانتری کارگردان مستند «جایی برای فرشته‌ها نیست» با تأکید بر اینکه برگزاری جشنواره‌های سینمایی بهتر از برگزار نکردن آنهاست، گفت: جشنواره سینما حقیقت به نوعی اولین جشنواره جدی است که به شکل آنلاین برگزار می‌شود./ایسنا
پویش «کتابخوانی ملی» با هدف گسترش فرهنگ مطالعه از روز 24 آبان ماه توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران همزمان با آغاز هفته کتاب برگزار می‌شود./ایسنا
از صبح دیروز خبری مبنی بر کارگردانی سریال تلویزیونی «حضرت موسی(ع)» توسط ابراهیم حاتمی‌کیا در فضای مجازی منتشر شده است. گفته می‌شود حاتمی‌کیا هم‌اکنون در حال مطالعه و بازنویسی فیلمنامه است. در صورتی که حاتمی‌کیا هدایت پروژه سریال «حضرت موسی(ع)» را به عهده بگیرد، این مجموعه به سومین سریال تلویزیونی او تبدیل خواهد شد. او پیشتر دو مجموعه «حلقه سبز» و «خاک سرخ» را در دهه هشتاد کارگردانی کرده است./صبا
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از برگزاری نمایشگاه کتاب امسال به صورت مجازی خبر داد. همایون امیرزاده گفت: «در حوزه برگزاری نمایشگاه کتاب به صورت مجازی زیرساخت‌ها آماده است. در گذشته ۴۲ واحد فرابخشی در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار می‌گرفت تا نمایشگاه کتاب شکل بگیرد اما از امروز به بعد سه نهاد مهم وزارت ارتباطات، شرکت پست و سازمان ثبت احوال باید نقش کلیدی خودشان را در برگزاری نمایشگاه کتاب ایفا کنند.»/سایت وزارت ارشاد
آرمن ژیگارخانیان بازیگر مطرح ارمنی سینمای شوروی که در بیش از 250 فیلم بازی کرد در 85 سالگی درگذشت. از آثار شاخص وی می‌توان به حضور در جایگاه راوی در فیلم «رنگ انار» ساخته سرگئی پاراجانف و همینطور فیلم «تهران ۴۳» در کنارآلن دلون ستاره بزرگ سینمای جهان اشاره کرد./صبا
درام تریلر «گناهکار» که به تازگی با قرارداد ۳۰ میلیون دلاری توسط
نتفلیکس خریداری شده، به فهرست بازیگران اولیه‌اش اسامی جدیدی را اضافه کرد. ایتن هاوک، پیتر اسکارزگارد و رایلی کیو بازیگرانی هستند که به جیک جیلنهال در این تریلر پیوسته‌اند./مهر
صدرالدین زاهد بازیگر، کارگردان و مدرس تئاتر با اشاره به اینکه در این شرایط امکان اجرای نمایش در فضای باز و با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی وجود دارد از آمادگی اجرای «شب و نازی، من و تب» بر اساس شعری از حسین پناهی خبر داد./مهر
فیلم کوتاه «گوسفندان ما را خواهند بلعید» جایزه بهترین فیلم‌ کوتاه جشنواره بین‌المللی فیلم ازمیر ترکیه را دریافت کرد./مهر
تقی علیقلی‌زاده تهیه‌کننده فیلم «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش، در اظهاراتی صریح بنیاد سینمایی «فارابی» را متهم به کارشکنی چندباره در فرآیند تولید و عرضه این فیلم سینمایی کرد./مهر
محمدرضا علیمردانی صداپیشه، بازیگر و مجری برنامه «چهل تیکه» قطعه‌ «کاروان» را با تنظیمی جدید بازخوانی کرد./مهر

گروه فرهنگــــــی/ نمایشگاه «دورنمای معماری در هنر نوگرای ایران» روز جمعه 23 آبان ماه در گالری جاوید افتتاح شد. نمایشگاهی با 18 اثر از 18 هنرمند پیشکسوت معاصر همچون قباد شیوا، بهمن بروجنی، صادق تبریزی، کیخسرو خروش، علی گلستانه، آیدین آغداشلو، حسین محجوبی و... برگزار شد. در میان اسامی هنرمندان نام استادانی دیده می‌شود که دیگر در میان ما نیستند، هنرمندانی همچون مرتضی ممیز، مسعود عربشاهی، علی اکبر صنعتی و فرامرز پیلارام.
آثار نمایشگاه همان‌طور که از نامش پیدا است درباره معماری است. این آثار به دو صورت انتخاب شده است؛ بخش اول آثار هنرمندانی است که به طور مستقیم در فضای معماری کار کرده‌اند. بخش دوم هم هنرمندانی هستند که از عناصر موجود در فضاهای معماری الهام گرفته‌ و دست به خلق اثر زده‌اند. آثار این نمایشگاه توسط شایان شعبان گردآوری شده است. او نام این نمایشگاه را به‌دلیل اینکه دورنما در هنر و فضاسازی معماری کاربرد بسیار دارد، انتخاب کرده است و البته دورنما معادل فارسی کلمه پرسپکتیو است که در هنر و فضاسازی معماری بسیار کاربرد دارد. شعبان درباره ایده برگزاری این نمایشگاه معتقد است: «من هم نقاش و هم کیوریتور هستم، خیلی وقت‌ها ایده‌هایی به ذهنم می‌رسد که پس از بررسی اگر قابل اجرا باشند آنها را عملی می‌کنم و این نمایشگاه هم از این قاعده مستثنی نبود.» هنرمندان این نمایشگاه متولدین ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۱ هستند. گردآورنده نمایشگاه معتقد است که می‌توان همین مسأله را در دهه‌های بعدی هنرمندان ایران هم پی گرفت.
شعبان درباره جمع‌آوری آثار این نمایشگاه به خبرگزاری صبا گفت: «من با توجه به تجربه‌ام در زمینه آثار هنری درباره این مسأله شناخت داشتم یعنی می‌دانستم که چه هنرمندانی درباره این موضوع کار کرده‌اند. با توجه به این مسأله از آثار این هنرمندان که قبلاً آنها را خلق کرده بودند، استفاده کردم. به طور مثال استاد مرتضی ممیز، مسعود عربشاهی، علی اکبر صنعتی و فرامرز پیلارام که آثار آنها در نمایشگاه است، فوت کرده‌اند.» طبیعی است که جمع‌آوری این آثار از طیف گسترده هنرمندان بسیار مشکل است این امری است که کیوریتور نمایشگاه هم به آن اشاره دارد: «تعدادی از آثار هنری را که متناسب با موضوع نمایشگاه هم بودند به دلایلی مثل دسترسی نداشتن به اثر یا اینکه هنرمند خارج از کشور بود، نتوانستم در نمایشگاه «دورنما در هنر نوگرای ایران معماری» قرار دهم.» با توجه به شیوع بیماری کرونا، نمایشگاه به دو صورت مجازی و حضوری برگزار می‌شود. کاتالوگ نمایشگاه که به‌صورت پی‌دی‌اف است پس از افتتاحیه نمایشگاه منتشر شد و علاقه‌مندان می‌توانند کاتالوگ نمایشگاه را در سایت گالری جاوید مشاهده کنند. همچنین عمده آثار این نمایشگاه برای فروش است اما بعضی آثار هم مجموعه شخصی هستند. نمایشگاه «دورنمای معماری در هنر نوگرای ایران» از روز جمعه ۲۳ آبان تا ۳۰ آبان برگزار می‌شود. علاقه‌مندان می‌توانند برای بازدید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به گالری جاوید به نشانی تهران، خیابان ولیعصر، ابتدای زرتشت غربی، یزدان، پلاک ۱۷، واحد ۱ مراجعه کنند.

 گروه فرهنگی/ بیست و چهارم آبان ماه، مصادف با روز کتاب و کتابخوانی و همچنین آغازگر هفته‌ای با همین عنوان با پیامی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سپری شد؛ صالحی در این پیام کتاب را پدیده‌ای شگفت‌انگیز و
اعجاز گر همه دوران خوانده و تأکید کرده این یار مهربان قدیمی در هر تمدنی همچون چراغ‌ راهنما و حافظ میراث معنوی و فرهنگی بوده است.
  کتابداران در خط مقدم ارتباط میان کتاب و مردم
در  این پیام آمده است: «به گواهی تاریخ تمدن‌هایی که در آنها رابطه بین کتاب و انسان‌ها گسسته شد، به بوته فراموشی سپرده شدند و جوامعی که کتاب به‌ عنوان نقشه راه در آن ارج نهاده شد، رشد و تعالی یافتند؛ در جهان امروز نیز بر این باوریم که کتاب، محور نوآوری‌های شروع سده جدید بوده و محتوای مورد نیاز همه آنها با ذهن خلاق نویسندگان پدید آمده است. به‌بیان‌دیگر کتاب هم محتوا را تأمین می‌کند و هم چرخه‌های اقتصادی صنایع فرهنگی را به گردش در می‌آورد.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش کتاب در ارتباطات میان نسلی و میان فرهنگی را نیز برجسته عنوان کرده و گفته: «هر آنچه به مفاهیم دینی، هویتی و فرهنگی توجه شده، جملگی به مدد کتاب از نسلی به نسل دیگر انتقال‌ یافته و زمانی که به‌ نام پدیدآوران این محتوای غنی ملی نظر می‌افکنیم، درمی‌یابیم که از اقوام گوناگون و جای‌جای این خاک پهناور در انتقال و تعالی این مهم، کوشش‌های کم‌نظیری انجام‌شده است.»
اما بخش دیگری از این پیام اشاره به مشکلاتی  دارد که تحریم‌ها متوجه کشورمان کرده که در آن آمده است: «به‌رغم همه مشکلاتی که کشور عزیزمان در سه سال اخیر با آنها مواجه شده، از تحریم‌های ناجوانمردانه امریکا تا بیماری فراگیر کرونا و اثرات سوء آن بر اقتصاد کشور که فرهنگ و کتاب و پدیدآوران ارجمند آن نیز از این آسیب برکنار نبوده‌اند، هر چند آهسته‌تر اما مستحکم‌تر به راه خود ادامه می‌دهیم، چراکه روح فرهنگ‌پرور ایرانی هیچ‌گاه در بحران‌ها متوقف نشده و همچنان فرهنگ و کتاب پویا، زنده و پایدار است.
وزیر ارشاد طی پیام دیگری هم درباره نقش کتابداران گفته است: «کتابداران در خط مقدم ارتباط بین حوزه مخاطبان و حوزه میراث فرهنگی مکتوب ما قرار دارند و در این حلقه اتصال تلاش می‌کنند که فرهنگ مکتوب ایرانی بتواند جایگاه خود را بیش از گذشته پیدا کند. امسال هفته کتاب و روز کتابدار را در شرایط خاصی برگزار می‌کنیم؛ شرایطی که فضای کرونا همه زیست اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ما را تحت تأثیر خود قرار داده؛ ازجمله حوزه فرهنگ و به‌طور خاص حوزه کتاب و کتابخانه.»
وی با اشاره به تبعات شیوع بیماری کرونا در کتابخانه‌ها تأکید کرده است: «اتفاقاتی که  حدود ۸ یا ۹ ماه اخیر در این فضا پدید آمد، آسیب‌هایی را در حوزه کتاب و کتابداری و کتابخوانی به وجود آورده است، اما به نظر می‌آید در کنار این تهدیدها و آسیب‌های این دوره می‌توان فرصت‌هایی هم‌ ساخت و به فرصت‌هایی هم اندیشید، اگرچه دوره کرونا مصیبت بوده و هنوز هم پرآفت و پر مصیبت است، اما ما می‌توانیم از کنار این انباشت از مسائل و مشکلات، فرصت‌های جدیدی را برای زیست‌ فرهنگی خودمان و به‌ طور خاص حوزه کتاب و کتابخوانی پیدا کنیم.»
 تسهیلاتی برای خرید غیرحضوری کتاب
بد نیست اشاره‌ای هم به دیگر خبرهای مرتبط با هفته کتاب در نخستین روز برپایی‌اش مصادف با روز کتاب و کتابخوانی داشته باشیم؛ به‌رغم گلایه‌هایی که اغلب از سوی اهالی کتاب متوجه رسانه ملی است شبکه چهار سیما در نخستین روز از هفته کتاب با «برگ ۲۸» به استقبال این رویداد فرهنگی رفت، البته این برنامه با اجرای سعید بیابانکی در قالب مجله‌ای تصویری- فرهنگی با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تهیه و تولید می‌شود.
اما از دیگر خبرهای هفته کتاب می‌توان به آغاز پویش «کتابخوانی ملی» با حضور و مشارکت چهره‌های فرهیخته، اهالی فرهنگ و هنر و ارائه پیشنهادهایی برای کتابخوانی، باهدف گسترش فرهنگ مطالعه توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اشاره کرد که از روز گذشته آغاز شده است. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در راستای ترویج کتابخوانی پیش‌تر بیش از ۲۳ هزار و ۳۰۰ کتاب در حوزه کودک و نوجوان را بدون محدودیت و به‌ صورت رایگان برای مطالعه آنلاین در اختیار علاقه‌مندان قرار داده است. همان‌طور که در خلال گزارش دیروز هم اشاره شد؛ طرح پاییزه کتاب ۹۹ همزمان با آغاز این هفته فرهنگی کار خود را با شعار «دانایی؛ مانایی» در ۸۳۵ کتابفروشی عضو طرح در ۳۱ استان کشور آغاز کرد که تا ۳۰ آبان ماه  ادامه خواهد داشت. با تمهیداتی که معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در نظر گرفته برای علاقه‌مندان امکان خرید کتاب‌های عمومی، کودک و نوجوان و دانشگاهی تا سقف ۲۰۰ هزار تومان و با یارانه ۲۰ درصدی فراهم ‌شده است. اسامی، مشخصات و آدرس کتابفروشی‌های عضو طرح پاییزه کتاب ۹۹ در پایگاه اینترنتی tarh.ketab.ir قابل‌ مشاهده است؛ در این دوره از طرح، به‌منظور رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی ناشی از ویروس کرونا، امکان خرید تلفنی و غیرحضوری نیز با ثبت اطلاعات مربوطه از سوی کتابفروشی‌ها فراهم‌شده است. برای اطلاع با همین نشانی الکترونیکی می‌توانید از دیگر برنامه‌های هفته کتاب  مطلع شوید.

احمد مسجد جامعی
عضو شورای شهر تهران
در خیابان امیریه، پایین‌تر از خیابان فرهنگ، ساختمانی قدیمی قرار دارد، با حوض و حیاطی مصفا و زیرزمینی چشم‌نواز و زیبا و تالارهای آیینه با سقف‌های رفیع و درهای چوبی بلند و تالار اصلی را، تابلویی بزرگ از سوره حمد به خط ثلث استوار مرحوم استاد احمد نجفی‌زنجانی ‌رحمةالله علیه آراسته است و دو مجسمه برنزی از دو شخصیت برجسته ایرانی، کمال خجندی و کمال‌الدین بهزاد، ساخت ایتالیا، زینت‌بخش ورودی این بناست. این فضا خود به اندازه کافی بیننده را به دل تاریخ و گذشته این خانه می‌برد و اگر بدانیم این خانه از آن یکی از نام‌آوران تاریخ معاصر است، شاید به سفر در دل تاریخ بیشتر هم میل داشته باشیم. این خانه بزرگ، بخشی از باغ امیر بهادر بوده که به واسطه پلی در همین محله، هنوز هم به‌نام پل امیربهادر معروف است. امیربهادر پس از قتل ناصرالدین شاه، از جمله اطرافیان مظفرالدین شاه بود که از تبریز به تهران آمد. او سمتی نظامی داشت، اما یکی از معروف‌ترین چاپ‌های سنگی شاهنامه به سرمایه و کوشش او منتشر شده است و آن چاپ اکنون از جمله نفیس‌ترین نسخه‌های چاپ قدیم شاهنامه در دوره قاجار محسوب می‌شود. تصاویر شاهنامه امیربهادر، سخت جلب‌نظر می‌کند و با توجه به دشواری چاپ سنگی می‌توان حدس زد که برای تهیه آن چه رنج و کوششی به کار رفته و گفته‌اند که چاپ آن هفت سال زمان برده است. در اوایل دوره پهلوی انجمن آثار ملی تأسیس شد تا هزاره فردوسی را برگزار و سپس ساخت آرامگاه فردوسی، حافظ، سعدی، خیام، ابن‌سینا، عطار و نادرشاه را سرپرستی کند. کارنامه انجمن آثار ملی را با ریز مخارج و هزینه‌ها، زنده یاد دکتر حسین بحرالعلومی، در کتابی به‌همین نام و بسیار خواندنی، به تفصیل نوشته است. از جمله می‌دانیم که ساختمان امیربهادر در دهه ۳۰ خریداری شد و پس‌از بازسازی در اختیار انجمن قرار گرفت. ویژگی همه این آثار و بناهای ارزشمند در تلفیق معمارانه و هنرمندانه جدید و قدیم اسلام و ایران با دریافت‌های درست از تحولات هنر و معماری امروز است. آثار این انجمن فقط به بناها و یادبودها مربوط نمی‌شد و انتشارات آن هم یکی از پرافتخارترین فرازهای نشر کتاب در ایران محسوب می‌شود. در واقع بسیاری از متونی را که بخش خصوصی از چاپ و انتشار آن ناتوان بود، این انجمن به بهترین وجه چاپ و منتشر می‌کرد؛ از جمله پاره‌ای از متون مهم شیعی، مانند الغارات ابراهیم بن محمد ثقفی و نقض عبدالجلیل رازی قزوینی که هر دو به تصحیح و با تعلیقات مفصل مرحوم استاد جلال‌الدین محدث ارموی منتشر شده است که در آن سال‌ها اداره اوقاف از آن می‌خرید و به اهل علم و تحقیق هدیه می‌داد. از اعضای مؤثر این انجمن، دکتر غلامحسین صدیقی، وزیر کشور دکتر مصدق و پایه‌گذار جامعه‌شناسی نوین در ایران بود که خوشبختانه خانه مسکونی وی کمابیش به‌همان صورت همچنان در اطراف دانشکده الهیات دانشگاه تهران باقی مانده است. دکتر صدیقی در زندگی و فعالیت‌های سیاسی و علمی سلوکی خاص داشت و بی‌گمان یکی از شخصیت‌های پرجاذبه تاریخ ایران محسوب می‌شود.
خوشبختانه انجمن آثار ملی در همه این سال‌ها، با‌وجود فراز و فرودها، بر پا ماند و کمابیش به خدمات خود ادامه داد. در جریان جنگ تحمیلی و در اثر حملات موشکی، به ساختمان آسیب جدی وارد شد و پس از جنگ، انجمن آثار ملی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی خوانده شد و با اساسنامه مصوب در شورای عالی انقلاب فرهنگی کار خود را آغاز کرد. در نخستین قدم، بازسازی بنا را در دستور کار قرار داد و آن را بخوبی به سامان رسانید. از جمله مدیران آن نهاد سودمند در سال‌هایی که مسئولیت‌هایی در ارشاد بر عهده داشتم، آقایان مهندس محمد دشتی، دکتر سید کمال حاج سیدجوادی و دکتر مهدی محقق بودند که هریک در بخشی ازکارهای مربوط به‌حفظ و تکمیل بنای انجمن و استرداد بخشی از اموال آن و چاپ و انتشار آثار قدیم و جدید و برگزاری نشست‌های علمی و فرهنگی کوشیدند. از میان همه مدیران پیش و پس از انقلاب، دکتر محقق جایگاهی بلند داشته است. دکتر محقق از معدود بازماندگان همان نسلی است که سنت‌های آموزشی کهن و جدید را در خود گرد آورده‌اند. او از خانواده‌ای روحانی برخاست و پدرش مرحوم محقق خراسانی از جمله وعاظ فاضل و مشهور مشهد و تهران بود و در خانه‌باغِ بازرگانی خوشنام، به‌نام آقای اخوان در خیابان امیریه، کوچه بهبودی (شهید خضرابی)، کوچه باغ اخوان به منبر می‌رفت. بخشی از این باغ برای درمان کودکان کاربرد یافته و موقوفه شده بود که در سال‌های اخیر کوشک آن به کلی ویران و درختان آن قطع شد و قرار است به پایانه ایستگاه مترو تبدیل شود. خود آقای دکتر محقق در حوزه‌های مشهد و تهران علم اندوخت و از محضر بزرگانی مانند ادیب نیشابوری، سید کاظم عصارتهرانی، میرزا مهدی آشتیانی، میرزا ابوالحسن شعرانی و شیخ محمدتقی آملی بهره برد و بویژه در حوزه‌های حکمت و ادب از محضراستادان و بزرگان عصر، نکته‌ها آموخت.
حوزه تهران در آن سال‌ها به علوم حکمی شهرت داشت و کسانی که در این حوزه تحصیل می‌کردند از این جهت ممتاز بودند. آقای محقق از همان دوران‌ها خاطرات شنیدنی بسیار دارد. از جمله با میرزا‌مهدی‌آشتیانی که در حکمت و فلسفه قدیم بسیار صاحبنام بود. به گفته آقای دکتر محقق یک بار مرحوم آشتیانی را به سبب کسالتی که داشت به بیمارستان رضا نور، در خیابان جمهوری فعلی، برده بودند و چون آقای محقق و یکی، دو تن دیگر از شاگردان برای اطلاع از وضع استاد به آن بیمارستان رفتند، او را کنار حوض وسط بیمارستان و روی لنگه دری خوابیده دیدند. آقای محقق نقل می‌کرد که ایشان سرش را از زیر ملحفه بیرون آورد و به ما گفت سرنوشت مرا ببینید و دنبال علم نروید! نصیحتی که دکتر محقق اصلاً نشنید، هرچند که گوینده هم ظاهراً چندان جدی نگفت! آقای محقق بعدها وارد نظام جدید آموزشی شد و در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران تا دکتری و استادی پیش رفت. در این مرحله یکی از مشهورترین استادهای او مرحوم بدیع‌الزمان فروزانفر بود. حوزه فعالیت علمی دکتر محقق در آن سال‌ها کمتر از الان مشتاق داشت، از جمله تاریخ علم در فرهنگ ایرانی اسلامی و بویژه تاریخ طب قدیم و آثاری که ایشان در این زمینه تصحیح و ترجمه و تألیف کرده‌اند موجب پیشرفت‌های درخشان در شناسایی مفاخر علمی ما بوده است. کتاب فیلسوف ری ایشان از معتبرترین آثار درباره محمد بن زکریای رازی است.
انصاف این است که دکتر محقق را باید یکی از نقطه‌های اتصال میان ایران و اسلام‌شناسان دنیا دانست و نام ایشان را در میان بنیانگذاران چندین مؤسسه تحقیقاتی در جهان می‌توان سراغ گرفت. از جمله مؤسسه مطالعات اسلامی مک‌گیل در کانادا، آن هم در سال‌هایی که کمتر کسی در پی چنین فعالیت‌هایی در امریکای شمالی بود. ایشان نخستین بار منظومه حاج ملاهادی سبزواری را به انگلیسی ترجمه، شرح و تدریس کرد. ایزوتسو، خاورشناس و قرآن پژوه ممتاز ژاپنی، به معرفی و کوشش ایشان در ایران شناخته شد و از این قبیل باز هم می‌توان یافت. آقای دکتر محقق با وجود تَرک لباس روحانیت همچنان ارتباط خود را با دوستان و هم‌لباسان و هم دوره‌های سابق حفظ کرده و از جمله به خاطر دارم که در ایام محرم از همان سال‌های دور و گاهی همراه مرحوم استاد شیخ عبدالله نورانی نیشابوری، در مجالس روضه در منزل ما حاضر می‌شد و در همان ردیف علما از او پذیرایی می‌کردند و مرتبه علمی حوزوی او را می‌ستودند. از جمله مهم‌ترین کارهای مدیریتی او برگزاری کنگره قرطبه و اصفهان بود و پیوند این دو شهر تاریخی با یکدیگر که مجموعه‌های ارزشمندی به این واسطه انتشار یافت. تحقیقات او درباره ناصرخسرو بالاخص شرحی که بر ابیات دشوار او نوشته است هنوز هم طراوت و تازگی دارد و هیچ پژوهشگری بی‌نیاز از مراجعه به آثار او نیست. از جمله، مجموعه مقالات علمی ایشان که ذیل عنوان بیست گفتار منتشر می‌شود و تاکنون 100 مقاله در پنج کتاب انتشار یافته است.
دکتر محقق در سراسر دوره دولت اصلاحات مسئولیت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی را بر عهده داشت و پس از آن این مسئولیت خطیر را از ایشان گرفتند و دیدیم که چه آسیب‌هایی به آنجا وارد شد. از اقدامات درخشان ایشان برگزاری مراسم و تجلیل از مقام دانشمندان مشهور ایران، از گذشته تاکنون بوده است. زیر نظر ایشان برای هر یک از این دانشمندان، مجموعه‌ای ارزشمند انتشار می‌یافت و خود مقدمه‌ای بر آن می‌نگاشت که مجموعه همه آنها در شناخت بیشتر و بهتر آن دانشمندان بسیار مؤثر بوده است. بخصوص خاطرات شخصی ایشان از وقایع و رجال معاصر بسیار ارزشمند است که پشتوانه آن حافظه توانای ایشان است و حاصل سال‌های سال معاشرت با علما و دانشمندان برجسته روزگار.
دکتر مهدی محقق، بی‌شک از مفاخر تراز اول علمی امروز ایران است، با کوله‌باری از فضل و علم و تجربه و مدیریت و این صفت اخیر در عموم کسانی که از نظر علمی در چنین موقعیتی بوده‌اند، کمتر دیده شده است. اینک که ایشان از مدیریت انجمن آثار و مفاخر علمی جدا شده‌اند، امیدواریم با فراغتی که یافته‌اند به فعالیت‌های علمی خود ادامه دهند. مانند استاد ایشان، مرحوم فروزانفر، که شرح و تفسیر مثنوی حاصل دوران بازنشستگی اوست و مرحوم استاد ایرج افشار تفصیلی خواندنی از ماجرای عزم آن استاد برای تألیف این شرح به دست داده‌اند.
از جمله موضوعات مورد علاقه دکتر محقق مسأله تعلیم و تعلم در فرهنگ اسلامی است و خود ایشان از بهترین تربیت شدگان آن فرهنگ است. خوب و شایسته است که مسئولان، امر مهم تربیت و تعلیم توصیه‌های ایشان را به گوش جان بشنوند و در اصلاح ساختارهای آموزشی به کار بندند. استاد اینک در آستانه دهه نهم عمر پربرکت خویش است و حضور ایشان طی مدتی حدود شش، هفت دهه در فرهنگ این کشور، تجربه اندکی نیست و می‌باید از آن به نحو احسن بهره‌مند شد. از خداوند متعال برای ایشان صحت و سلامتی و عزت تمام مسألت داریم.